آشنایی با مفهوم کلی علم اقتصاد

ضرورت آشنایی با علم اقتصاد

همه ما ناگزیر روزانه با موضوعات علم اقتصاد روبرو می‌شویم ؛ هنگامی که تصمیم به خرید یک کالا یا دریافت یک خدمت می‌کنیم یا همچنین زمانی که باید بین چندین کالا یکی را انتخاب کنیم ، بودجه کشور یا سازمان را به چه بخش‌ها و مناطقی تخصیص دهیم، در روابط تجاری خارجی با چه کشورهایی مراوده اقتصادی داشته باشیم، قیمت کدام کالاها افزایش و کدام یک از کالاها در پی انتشار خبری اقتصادی کاهش خواهد داشت، پس‌انداز خود را به چه شکل و به چه میزان در زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری اختصاص دهیم و …

پاسخ‌های متفاوتی توسط افراد مختلفی به سوالات بالا داده می‌شود و همه ما علاقمند هستیم بدانیم کدام یک از این پاسخ‌ها صحیح می‌باشد. آشنایی با مبانی علم اقتصاد ، به ما در درک بهتر و یافتن پاسخ‌های دقیق‌تر سوالات و مسائل بالا کمک شایانی خواهد کرد.

تعریف علم اقتصاد

تا به اکنون تعاریف زیادی از علم اقتصاد شده است ولی کامل‌ترین و جامع‌ترین تعریف از علم اقتصاد را می‌توان به صورت زیر بیان نمود:

” علم اقتصاد، علم تخصیص بهینه منابع کمیاب است. “

۳ کلیدواژه به کار رفته در تعریف بالا یعنی تخصیص، بهینه و کمیاب، ما را در فهم بهتر از علم اقتصاد یاری می‌کند.

• کمیابی

مهمترین دغدغه علم اقتصاد، کمیابی است . اگر کمیابی منابع وجود نداشت، ضرورتی به موجودیت علم اقتصاد نبود. کمیابی بدین معنا است که منابع (امکانات) پاسخگوی خواسته‌های ما نیست و به عبارتی ما نمی‌توانیم با منابع موجود به تمام آرزو‌ها و اهداف خود برسیم.

به عنوان مثال بودجه عمرانی کشور محدود است در حالی که در کشور کارهای زیادی مثل ساختن سد، مدرسه، بیمارستان، اتوبان، پل و … وجود دارد و این منابع (مالی و همچنین نیروی انسانی) در حال حاضر پاسخگوی شروع و اتمام همه این پروژه‌ها در آنِ واحد نیست، مگر به مرور زمان و توسعه تدریجی و طی برنامه‌های چند ساله.
با توجه به کمیابی منابع ، کالاها را در علم اقتصاد به دو دسته تقسیم می‌کنیم :
۱ – منابع و کالاهای اقتصادی
۲ – منابع و کالاهای غیراقتصادی

منابع و کالاهای اقتصادی ، منابع کمیاب هستند. منابعی که برای به دست آوردن آنها باید هزینه کرد و هر چه کمیاب‌تر باشند ، هزینه به دست آوردن آنها بیشتر خواهد بود . مانند طلا ، ارز ، خانه و …
منابع و کالاهای غیراقتصادی ، منابعی هستند که کمیاب نیستند و برای به دست آوردن آنها نیازی به هزینه نیست. مانند هوا ، نور خورشید و …

در علم اقتصاد تنها به منابع و کالاهای کمیاب می‌پردازیم .

• تخصیص

هر گاه با کمیابی منابع روبرو باشیم ، ناگزیر موضوع تخصیص مطرح می‌شود . به عنوان مثال درآمد هر فرد محدود و کمیاب است و این شخص باید تصمیم‌گیری کند چه میزان را به غذا ، پوشاک ، مسکن ، آموزش و … اختصاص دهد . اگر درآمد شخص ( به عنوان منبع ) محدود نبود ، هیچ‌گاه تخصیص ضرورت نمی‌یافت ولی به عنوان مثال زمان به عنوان یک منبع کمیاب دیگر مطرح می‌شد و بایستی بین فعالیت‌های دیگر تقسیم می‌شد .
کمیابی ما را مجبور به انتخاب و گزینش می‌نماید ، یعنی نمی‌توان به همه اهداف دسترسی پیدا کرد . وقتی ما تنها پول مورد نیاز یک ماشین را داریم ، نمی‌توانیم با آن پول دو ماشین مشابه را پرداخت کنیم .

• بهینه

تخصیص بهینه به تخصیصی گفته می‌شود که ما را به هدف یا اهدافمان بیشتر نزدیک می‌نماید .
بهینه بودن به هدف ما بستگی دارد . به عنوان مثال اگر هدف یک بنگاه اقتصادی، حداکثر شدن سود باشد، منابع و عوامل تولید خود را باید به نحوی تخصیص کند تا به میزان سود بیشتری برسد. اگر فردی هدفش تبدیل شدن به یک ورزشکار حرفه‌ای باشد باید بیشتر وقت خود و دیگر امکاناتی که در اختیار دارد را به ورزش کردن حرفه‌ای بپردازد.

امیدوارم که با تعریف کلی مفهوم علم اقتصاد به خوبی آشنا شده باشید.

موفق و سربلند باشید.